SZPZLO - szpzlo.pl

Program profilaktyki zdrowotnej w zakresie poprawa stanu zdrowia jamy ustnej dla uczniów klas II szkół podstawowych na terenie m.st. Warszawy.

1. OPIS PROBELMU ZDROWOTNEGO

Problem zdrowotny

Próchnica zębów należy do najbardziej rozpowszechnionych chorób w populacji dzieci 
i młodzieży. W krajach wysoko rozwiniętych od blisko 30 lat obserwuje się spadek częstości występowania próchnicy u dzieci i młodzieży wskutek intensywnie prowadzonej edukacji prozdrowotnej całego społeczeństwa.

Próchnica zębów jest czwartą z chorób najbardziej kosztownych w leczeniu. Stomatologia jest dziedziną medycyny pochłaniającą rocznie znaczne nakłady finansowe przeznaczone na ubezpieczenie zdrowotne (wysoki koszt sprzętu i materiałów stomatologicznych). Wysokie nakłady na leczenie są również wynikiem braku skutecznych programów profilaktycznych. Promocja zdrowia i programy edukacyjne mające na celu zapobieganie próchnicy i chorobom przyzębia mogą zmniejszyć koszty i nakłady ponoszone na leczenie tych chorób, a tym samym zwiększą komfort życia młodych ludzi.

Zły stan zdrowia jamy ustnej osób dorosłych jest konsekwencją zaniedbań 
w dzieciństwie. Związane z tym potrzeby wymagają droższych i bardziej skomplikowanych procedur. Odpłatność za ponadpodstawowe zabiegi stomatologiczne w znacznym stopniu ogranicza dostęp uboższej części społeczeństwa do leczenia.

Występowanie choroby próchnicowej wpływa również na funkcjonowanie całego organizmu. U dzieci, przedwczesna utrata uzębienia mlecznego, powoduje wzrost ryzyka nieprawidłowego rozwoju kości szczęki i powstawanie różnego typu wad zgryzu. Zęby 
z próchnicą uznawane są za istotne źródło infekcji dla całego organizmu. Ubytki próchnicowe stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia ze względu na znaczne obciążenie bakteryjne.

Epidemiologia

W Polsce, jako jednym z nielicznych krajów świata, a zwłaszcza Europy, nie udało się dotąd znacząco obniżyć zapadalności na próchnicę, szczególnie wśród dzieci w wieku przedszkolnym. Choroba próchnicowa i zapalenie dziąseł nadal dotyczą 90% dzieci w wieku szkolnym. Niepokojące zjawisko obserwowane jest wśród populacji dzieci w wieku 12 lat. Próchnica dotyczy niemalże 80% dzieci w tym wieku.[1]⁾ Uwidacznia się niekorzystna tendencja wzrostowa liczby dzieci z usuniętymi zębami stałymi z powodu próchnicy. Średnio u 20% dzieci stwierdza się próchnicę w stadium początkowym, w którym rozwojowi choroby można zapobiec poprzez działania profilaktyczne.

Kilkuletnie analizy wyników programu finansowanego ze środków m.st. Warszawy wskazują na rozpowszechnienie próchnicy wśród populacji uczniów klas II szkół podstawowych. W latach 2007-2013 odsetek wykrytej próchnicy w przebadanej populacji sięgał 65% (35 796 spośród 54 608 przebadanych uczniów), co wskazuje na konieczność edukacji zdrowotnej u dzieci. W 2014 r. przebadano 11 220 uczniów, a odsetek wykrytej próchnicy sięgał 51% (5 714 uczniów).

Główne czynniki ryzyka próchnicy:

1. brak nawyku szczotkowania zębów,
2. niewłaściwa metoda szczotkowania zębów,
3. okres zaniedbań w higienie jamy ustnej,
4. niewłaściwe zapobieganie próchnicy,
5. spożywanie nadmiernej ilości cukrów prostych,
6. brak zróżnicowanej diety (konieczność suplementacji fluoru),
7. działanie bakterii płytki nazębnej,
8. podatność zębów,
9. zmniejszona ilość śliny,
10. wrodzona wada budowy zębów

3. Uzasadnienie potrzeby wdrożenia programu

W świetle aktualnych stanowisk instytucji i organizacji międzynarodowych zajmujących się zdrowiem jamy ustnej takich jak Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Międzynarodowa Federacja Stomatologów (FDI), podstawową metodą zapobiegania próchnicy powinno być dwukrotne w ciągu dnia szczotkowanie zębów pastą z fluorem oraz kontrola diety (ograniczenie spożycia produktów zawierających węglowodany proste). Szczotkowanie zębów dwukrotnie w ciągu dnia pastą z fluorem umożliwia usunięcie 
z powierzchni zębów złogów bakteryjnych oraz utrzymanie w ślinie poziomu fluoru wystarczającego do stymulacji procesów remineralizacji w tkankach zęba w momencie zadziałania kwasów.

Ważną sprawą jest edukacja zdrowotna rodziców/opiekunów prawnych dziecka w celu stymulacji ich zaangażowania w proces kształtowania właściwych nawyków (żywieniowych 
i higienicznych) oraz zwiększenia skuteczności zabiegów szczotkowania zębów (poprzez udział rodzica/opiekuna prawnego w dokładnym ich wykonaniu).

Organizacja programu jest oparta na jednorazowym badaniu stanu zdrowia jamy ustnej dziecka i przedstawieniu jego wyniku bezpośrednio rodzicom/opiekunom prawnym. Wyniki badań stomatologicznych dziecka zostaną przedstawione rodzicom/opiekunom prawnym wraz z propozycjami dotyczącymi postępowania profilaktyczno-leczniczego. Ponadto realizator programu przeprowadzi 5 sesji nadzorowanego szczotkowania zębów z uwzględnieniem pierwszych zębów trzonowych u uczniów w klasach II szkół podstawowych.

Promocja zdrowia i programy edukacyjne mające na celu zapobieganie próchnicy 
i chorobom przyzębia mogą zmniejszyć koszty i nakłady ponoszone na leczenie tych chorób. Upowszechnienie metody masowego badania jamy ustnej dzieci w zakresie występowania próchnicy oraz specjalistycznej wiedzy na temat zagrożeń związanych z chorobą próchnicową umożliwi zwiększenie wykrywalności choroby w zagrożonej populacji dzieci.

Program jest zgodny z założeniami uchwały nr LXII/1789/2005 Rady m.st. Warszawy 
z dnia 24 listopada 2005 r. w sprawie przyjęcia Strategii Rozwoju Miasta Stołecznego Warszawy do 2020 roku (Cel strategiczny 1.: Poprawa jakości życia i bezpieczeństwa mieszkańców Warszawy, Cel operacyjny 1.1.: Podniesienie poziomu i dostępności usług publicznych, w tym oświaty, kultury, rekreacji i sportu, opieki zdrowotnej i pomocy społecznej) oraz z uchwałą nr XLVI/1427/2008 Rady m.st. Warszawy z dnia 18 grudnia 2008 r. w sprawie przyjęcia Społecznej Strategii Warszawy – Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2009-2020 (Cel strategiczny 1.: Zintegrowana polityka społeczna, Cel szczegółowy 1.2.: Zintegrowane strategie i programy polityki społecznej, Cel strategiczny 2.: Wzrost potencjału społecznego, Cel szczegółowy 2.1.: Podniesienie jakości 
i konkurencyjności kapitału ludzkiego Warszawy jako czynnika decydującego o szansach rozwoju, Cel strategiczny 3.: Integracja i reintegracja społeczna i zawodowa, Cel szczegółowy 3.10.: Poprawa stanu zdrowia), jak również z założeniami uchwały nr XXXI/717/2012 Rady m.st. Warszawy z dnia 3 lutego 2012 r. w sprawie przyjęcia Warszawskiego Programu Profilaktyki i Promocji Zdrowia na lata 2012-2016.

4. CELE PROGRAMU

Cel główny:

Obniżenie częstości występowania próchnicy u dzieci i młodzieży oraz poprawa ich jakości życia poprzez:

1. oddziaływania prozdrowotne ukierunkowane na ochronę przed próchnicą,
2. kształtowanie postaw prozdrowotnych i rozwijanie właściwych nawyków higienicznych u uczniów klas II szkół podstawowych,
3. zapewnienie niezbędnej profilaktyki fluorkowej poprzez wykształcenie nawyku dwukrotnego w ciągu dnia, prawidłowego szczotkowania zębów pastą z fluorem.

1. Cele szczegółowe:

1. zwiększenie liczby dzieci ze zdrowym uzębieniem stałym i przyzębiem,
2. obniżenie ciężkości przebiegu choroby próchnicowej u dzieci w wieku szkolnym,
3. obniżenie odsetka dzieci i młodzieży z usuniętymi z powodu próchnicy zębami stałymi,
4. zmniejszenie absencji dzieci w szkole z powodu bólu zęba lub nagłej wizyty 
   u lekarza dentysty,
5. zmniejszenie potrzeby leczenia zębów u dzieci, co spowoduje obniżenie kosztów opieki stomatologicznej.

Oczekiwane efekty

Stworzenie warunków oraz możliwości wczesnego wykrywania próchnicy, diagnostyki oraz optymalnego leczenia.

1. Mierniki efektywności
1. odsetek dzieci uczestniczących w programie,
2. liczba dzieci z wykrytą próchnicą.

5. ADRESACI PROGRAMU

Oszacowanie populacji, której włączenie do programu jest możliwe

Realizowany program jest programem obejmującym swoim zasięgiem publiczne szkoły podstawowe na terenie Warszawy, dla których m.st. Warszawa jest organem prowadzącym. Do programu zostanie zaproszonych około 13 000 dzieci klas II szkół podstawowych 
w każdym roku szkolnym. Program będzie realizowany w środowisku nauczania 
i wychowania lub w pomieszczeniach podmiotu leczniczego - realizatora, w zależności od możliwości realizatora.

Tryb zapraszania uczestników do programu

Dla osiągnięcia zamierzonych celów Biuro Polityki Zdrowotnej Urzędu m.st. Warszawy poinformuje Biuro Edukacji Urzędu m.st. Warszawy oraz poprosi o przekazanie informacji 
o programie dyrektorom szkół wraz z prośbą o wyrażenie zgody na wzięcie udziału 
w programie. Akcję informacyjną o programie wśród rodziców/opiekunów prawnych uczniów klas II przeprowadzą realizatorzy programu na jednym ze spotkań organizowanych 
z rodzicami/opiekunami prawnymi dziecka przez szkołę.

6. ORGANIZACJA PROGRAMU

Części składowe, etapy i działania organizacyjne, planowane interwencje

Niezbędne działania w realizacji programu:

• uzyskanie zgody rodzica/opiekuna prawnego dziecka na udział ucznia w programie,

1. przeprowadzenie wstępnego badania diagnostycznego,

• wypełnienie karty badania,

1. zakwalifikowanie dziecka do grupy szczególnego ryzyka (postępowanie lecznicze dla tej grupy w ramach umowy z NFZ),
2. poinformowanie rodzica/opiekuna prawnego o stanie zdrowia i potrzebach zdrowotnych z zakresu profilaktyki zdrowia jamy ustnej (badanie indywidualne),
3. przeprowadzenie przez realizatora programu 5 sesji nadzorowanego szczotkowania zębów z uwzględnieniem pierwszych zębów trzonowych u uczniów w klasach II szkół podstawowych.

Wszelkie działania podejmowane podczas realizacji programu muszą odpowiadać wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej oraz być udzielane z poszanowaniem intymności 
i godności osób badanych.

2. Sposób zakończenia udziału

Po wykonanym badaniu rodzic/opiekun prawny dziecka zostanie poinformowany o jego wyniku. Następnie rodzic/opiekun prawny dziecka, u którego zostanie zdiagnozowana choroba próchnicowa, bezpośrednio otrzyma informacje o możliwości leczenia zębów przez realizatora programu w ramach kontraktu zawartego z Narodowym Funduszem Zdrowia, 
w zależności od możliwości realizatora.

5. KOSZTY

Koszty jednostkowe

Koszt jednostkowy wykonania badania dla jednego dziecka obejmuje wykonanie wszystkich etapów realizacji programu wskazanych w rozdziale IV pkt 1.

Planowane koszty całkowite

Całkowity koszt realizacji programu:

1. w 2015 r. – 195 000 zł (słownie złotych: sto dziewięćdziesiąt pięć tysięcy);
2. w 2016 r. – 650 000 zł (słownie złotych: sześćset pięćdziesiąt tysięcy);
3. w 2017 r. – 650 000 zł (słownie złotych: sześćset pięćdziesiąt tysięcy);
4. w 2018 r. – 455 000 zł (słownie złotych: czterysta pięćdziesiąt pięć tysięcy).

Źródła finansowania

Realizacja niniejszego programu uzależniona jest od środków finansowych zaplanowanych na jego realizację w danym roku, przy uwzględnieniu środków finansowych ujętych w Wieloletniej Prognozie Finansowej m.st. Warszawy na lata 2015-2042.

Środki finansowe na realizację przedmiotowego programu zostały zabezpieczone 
w budżecie m.st. Warszawy na 2015 rok w części pozostającej w dyspozycji Biura Polityki Zdrowotnej, w ramach wydatków bieżących ujętych w budżecie uchwalonym przez Radę m.st. Warszawy, wg klasyfikacji budżetowej: dział 851, rozdział 85149.

1. MONITOROWANIE I EWALUACJA
2. Ocena zgłaszalności:
3. odsetek dzieci z wykrytą próchnicą (możliwość porównania z programem realizowanym w latach 2008 – 2014) ,
4. liczba dzieci zbadanych.
   2. Ocena efektywności programu:
5. ocena stanu higieny jamy ustnej,
6. potrzeby leczenia zachowawczego zębów.

OKRES REALIZACJI PROGRAMU

Program będzie realizowany w okresie od września 2015 roku do czerwca 2018 roku.